چسب پایه (Baseplate یا Skin Barrier) یکی از اجزای مهم در سیستم‌های استومی است که به‌طور خاص برای استفاده در کنار کیسه‌های استومی مانند کیسه‌های کلستومی، ایلئوستومی، یوروستومی و سایر انواع استومی طراحی شده است. این چسب به‌عنوان لایه‌ای محافظ بین پوست بدن و کیسه استومی عمل می‌کند و از نشت مدفوع، ادرار یا مایعات دیگر جلوگیری می‌نماید. همچنین از پوست اطراف استوما (محل جراحی) محافظت می‌کند و آن را از آسیب‌های ناشی از تماس با مواد تحریک‌کننده مانند مدفوع، ادرار و مایعات بدن حفظ می‌کند.

ویژگی‌ها و اجزای چسب پایه

چسب پایه معمولاً شامل ویژگی‌ها و اجزای زیر است:

1. لایه محافظ:

   • لایه محافظ چسب پایه به‌طور مستقیم با پوست بیمار تماس دارد و وظیفه محافظت از پوست در برابر تماس با مواد مدفوعی یا ادراری را دارد. این لایه معمولاً از مواد هیدروکلوئیدی، گندم، پلی‌اورتان یا مواد مشابه ساخته می‌شود که از تحریکات پوستی جلوگیری کرده و به‌خوبی بر روی پوست می‌چسبد.

2. چسبندگی و دوام بالا:

   • چسب پایه به‌گونه‌ای طراحی شده است که به‌طور محکم به پوست اطراف استوما بچسبد، اما بدون ایجاد حساسیت یا آسیب پوستی. این چسبندگی برای جلوگیری از نشت مواد داخل کیسه استومی و جلوگیری از ورود هوا یا رطوبت از محیط به استوما ضروری است.

3. ضد نشت و ضد آب:

   • بیشتر چسب‌های پایه دارای ویژگی‌های ضد نشت و ضد آب هستند. این ویژگی‌ها کمک می‌کنند که کیسه استومی به‌طور محکم به پوست چسبیده و از نشت مدفوع، ادرار یا هر مایعات دیگر جلوگیری شود.

4. قابلیت انعطاف‌پذیری:

   • چسب پایه باید به‌گونه‌ای طراحی شود که بتواند با حرکت بدن بیمار و تغییرات طبیعی شکم تطبیق پیدا کند. این قابلیت انعطاف‌پذیری از بروز آسیب به چسب یا پوست جلوگیری کرده و راحتی بیشتری برای بیمار به همراه دارد.

5. آنتی‌باکتریال و ضد التهاب:

   • برخی از چسب‌های پایه حاوی مواد ضدباکتری هستند که به کاهش احتمال عفونت کمک می‌کنند و برای جلوگیری از التهاب یا عفونت در ناحیه استوما مناسب هستند.

انواع چسب پایه

چسب‌های پایه در انواع مختلفی موجود هستند که بسته به نیاز و شرایط بیمار، انتخاب می‌شوند. این انواع عبارتند از:

1. چسب پایه ثابت (One-piece):

   • این نوع چسب به‌عنوان یک واحد یک‌تکه به‌همراه کیسه استومی استفاده می‌شود. در این سیستم، کیسه و چسب پایه به‌طور یکپارچه به هم متصل هستند و پس از پر شدن کیسه باید به‌طور کامل تعویض شوند.

2. چسب پایه جداشونده (Two-piece):

   • در این سیستم، کیسه استومی و چسب پایه به‌طور جداگانه استفاده می‌شوند. بیمار می‌تواند کیسه را تعویض کند بدون اینکه نیاز به تعویض چسب پایه باشد. این نوع سیستم به‌ویژه برای افرادی که به‌طور مرتب نیاز به تعویض کیسه دارند، مناسب است.

3. چسب پایه با فیلتر ضد بو:

   • برخی از چسب‌های پایه دارای فیلترهای ضد بو هستند که به کاهش بوی نامطبوع در ناحیه استوما و کیسه استومی کمک می‌کنند.

4. چسب پایه هیدروکلوئیدی:

   • این نوع چسب‌ها از مواد هیدروکلوئیدی (که معمولاً به صورت ژل یا کرم هستند) ساخته شده و به‌ویژه برای افرادی که پوست حساسی دارند مناسب هستند. این مواد به ترمیم پوست کمک کرده و از تحریکات پوستی جلوگیری می‌کنند.

کاربرد چسب پایه

چسب پایه در درمان بیماران استومای گوارشی و ادراری (کلستومی، ایلئوستومی، یوروستومی) بسیار ضروری است. کاربردهای اصلی چسب پایه عبارتند از:

1. محافظت از پوست اطراف استوما:

   • چسب پایه به‌عنوان لایه‌ای محافظ عمل می‌کند که از پوست در برابر تماس مستقیم با مدفوع یا ادرار محافظت می‌کند و از تحریک یا آسیب پوستی جلوگیری می‌کند.

2. جلوگیری از نشت مواد از کیسه استومی:

   • چسب پایه با چسبندگی مناسب خود به جلوگیری از نشت مدفوع، ادرار یا گازها از کیسه استومی کمک می‌کند.

3. حمایت از ثبات کیسه استومی:

   • چسب پایه باعث می‌شود که کیسه استومی به‌طور محکم و بدون حرکت روی پوست قرار گیرد و بیمار راحتی بیشتری در طول فعالیت‌های روزانه داشته باشد.

4. کاهش احتمال عفونت:

   • با محافظت از پوست و جلوگیری از تماس مواد تحریک‌کننده با پوست، چسب پایه می‌تواند از عفونت‌های پوستی جلوگیری کند.

نحوه استفاده از چسب پایه

استفاده از چسب پایه نیاز به دقت دارد تا به بهترین نحو از پوست و محل استوما محافظت کند. مراحل اصلی استفاده از چسب پایه عبارتند از:

1. تمیز کردن پوست:

   • پیش از نصب چسب پایه، ناحیه استوما باید به‌خوبی تمیز و خشک شود. استفاده از آب ولرم و صابون ملایم می‌تواند به پاکیزگی کمک کند.

2. انتخاب اندازه و نوع مناسب چسب پایه:

   • اندازه و نوع چسب پایه باید با اندازه و شکل استوما تطابق داشته باشد. چسب‌های پایه معمولاً در اندازه‌ها و مدل‌های مختلف موجود هستند.

3. نصب چسب پایه:

   • چسب پایه باید به‌طور محکم و درست در اطراف استوما قرار گیرد. باید از هر گونه شکاف یا فضای خالی که می‌تواند باعث نشت شود، جلوگیری کرد.

4. نصب کیسه استومی:

   • پس از نصب چسب پایه، کیسه استومی باید به‌طور دقیق به چسب متصل شود تا از نشت و بروز مشکلات جلوگیری شود.

نکات مهم در استفاده از چسب پایه

1. تعویض منظم:

   • چسب پایه باید به‌طور منظم تعویض شود. تغییرات در وضعیت استوما، تغییرات وزنی بدن یا افزایش فشار روی کیسه ممکن است نیاز به تعویض زودتر از موعد چسب پایه داشته باشد.

2. مراقبت از پوست اطراف استوما:

   • برای جلوگیری از آسیب به پوست، باید مراقب باشید که چسب پایه به‌طور صحیح و بدون فشار زیاد نصب شود.

3. مشورت با متخصص استوما:

   • مشورت با متخصص استوما یا پرستار در انتخاب بهترین نوع چسب پایه و نحوه استفاده از آن بسیار مهم است.

مزایای استفاده از چسب پایه

• محافظت از پوست: از تحریک و آسیب به پوست اطراف استوما جلوگیری می‌کند.
• جلوگیری از نشت: باعث جلوگیری از نشت مدفوع، ادرار یا سایر مایعات از کیسه استومی می‌شود.
• راحتی: چسب پایه به بیمار راحتی بیشتر و اطمینان از عدم نشت کیسه استومی می‌دهد.
• کاهش عوارض پوستی: با مراقبت صحیح از پوست، چسب پایه می‌تواند از عوارضی مانند قرمزی، التهاب یا زخم در اطراف استوما جلوگیری کند.

معایب و چالش‌ها

• حساسیت به چسب: برخی بیماران ممکن است به چسب پایه حساسیت نشان دهند که نیاز به استفاده از نوع خاصی از چسب دارد.
• نیاز به تعویض مداوم: چسب پایه باید به‌طور مرتب تعویض شود که ممکن است برای برخی افراد دشوار باشد.
• هزینه: برخی از انواع چسب‌های پایه ممکن است هزینه‌بر باشند.

نتیجه‌گیری

چسب پایه ابزاری ضروری برای مدیریت استومی است که محافظت از پوست و جلوگیری از نشت را فراهم می‌کند. با انتخاب نوع مناسب چسب پایه و استفاده صحیح از آن، بیماران می‌توانند از راحتی بیشتری در زندگی روزمره خود برخوردار شوند و از عوارض پوستی یا مشکلات مرتبط با استومی جلوگیری کنند.